بیماری قلبی دومین علت شایع مرگ و میر در زنان می باشد. حدود ۲ درصد بارداری ها در مادران با بیماری قلبی-عروقی رخ می دهد که وجود این همراهی سبب افزایش خطر برای مادر و جنین خواهد شد. اکثر زنان مبتلا به بیمارى قلبى می توانند در صورت مراقبت هاى ویژه و مناسب باردار شوند . ترکیب بیماری قلبى با باردارى ، مراقبت از بیمار را از حیطه کارى بسیارى از مراقبین بهداشتى خارج می کند. این بیماران نیاز به مراقبت قبل ، در حین باردارى و پس از باردارى دارند و بهتر است که توسط یک تیم مجرب شامل مشاور ، پزشک خانواده ، متخصص زنان ، متخصص قلب ، متخصص بیهوشى و متخصص اطفال ویزیت شوند.
مکانیسم های تطابقى مادر با بارداری شامل تغییرات قلبى عروقى شاخص مى باشد. در باردارى برونده قلبى بیش از ۴۰ درصد افزایش می یابد ؛ ضربان قلب افزایش می یابد ؛ مصرف اکسیژن مادر ۲۰ درصد افزایش می یابد و فشار خون بمیزان جزئى کاهش مى یابد.
به دلیل بروز این گونه تغییرات که اثر مستقیم بر جریان خون و کارکرد قلبی عروقى دارد ؛ برخى از بیماریهاى قلبى ممکن است تا زمان وقوع باردارى تشخیص داده نشوند. از طرف دیگر علایم و نشانه هاى یک باردارى طبیعى نیز ممکن است وجود یک بیمارى قلبى را تقلید نماید. خستگی ، احساس سبکى در سر ، ضعف ، تنگى نفس ، ادم ( ورم ) محیطى و حتى سنکوپ مى تواند در طى یک دوره باردارى طبیعى نیز دیده شوند و افرادی که در این زمینه تبحر کافى ندارند ممکن است به بیمارى قلبى مشکوک شوند.
علایمى که وجود آن ها احتمال وجود بیمارى قلبى را افزایش مى دهد عبارتند از : تنگى نفس محدود کننده فعالیت روزانه ، سرفه و خلط خونى ، سنکوپ در حین فعالیت ، درد قفسه سینه در زمان فعالیت .
کبودى و صداهاى قلبى غیر طبیعى شدید در معاینه بالینى بیانگر حضور بیمارى قلبى هستند.
در کشورهاى غربى با کاهش شیوع بیماری هاى روماتیسمى قلبى ؛ بیماریهای قلبى مادرزادی بالغین شایع تر شده است ولى در کشور ما ایران ، همچنان بیماریهای دریچه اى در صدر شایعترین علل مى باشند.
براى افرادى که بیمارى قلبى شناخته شده دارند ؛ انجام مشاوره قبل از باردارى بسیار مهم است. در این مشاوره ها باید آگاهی کافى به مادر از نظر امکان باردارى داده شود و اطلاع رسانى در مورد خطراتى که مادر و جنین را تهدید می کند به طور کامل صورت پذیرد.
این بیماران باید در مراکز مراقبت باردارى مادران پر خطر ویزیت شوند.
بررسى هاى لازم :
معاینه بالینی
انجام نوار قلب
اکوکاردیوگرافى
بیماران و خانواده ها معمولا نگران اثرات این گونه تست هاى تشخیصى بر سلامت جنین هستند . باید این نکته را متذکر شد که انجام اکوکاردیوگرافى ، گرفتن نوار قلب و حتى MRI قلبى بدون تزریق در خانم باردار مشکلى براى سلامت جنین ایجاد نمی نماید.
قابل ذکر است که انجام CT اسکن ، اسکن هسته اى و آنژیوگرافى مخاطراتى دارد و باید از انجام آنها اجتناب گردد مگر آن که پس از تصمیم تیم پزشکى مجرب این گونه تصویربرداری ها قطعا لازم باشند.
کاردیومیوپاتى باردارى PPCM :
یک بیمارى تهدید کننده حیات با علت نامشخص بوده و در زنانى که قبلا سالم بوده اند در دوران پری پارتوم ( حوالی زایمان ) دیده می شود. این بیماری با اختلال عملکرد بطن چپ و علایم نارسایی قلبى در ماه آخر باردارى تا ۵ پس از زایمان رخ می دهد. یک بیمارى نادر با میزان بروز تقریبا معادل یک در ۲۳۰۰ مورد تولد زنده می باشد. شروع این بیمارى اغبل تدریجى و به صورت پیشرونده بوده و در صورت عدم تشخیص به موقع و درمان مناسب با میزان مرگ و میر بالایی همراه است.
افراد در معرض خطر : حاملگی های چند قلویی ؛ سن بالای مادر در زمان باردارى ؛فشار خون بالای مادر در بارداری حاملگی هاى چند قلویى ؛ پره اکلامپسی
تظاهرات بالینی آن شبیه یک نارسایی قلبى مى باشد و علایم آن در ابتدا ممکن است با تغییرات باردارى طبیعى اشتباه شود. همانگونه که ذکر شد ؛ تأخیر در تشخیص فاجعه بار بوده و بنابراین پزشکان باید این بیماری را در هر مادر باردار با علایم بدون توجیه مدنظر داشته باشند. نکته قابل توجه این است که حتى پس از بهبودى کامل از بیمارى ؛ خطر عود بیمارى در باردارى هاى بعدی نیز وجود دارد و باردارى مجدد اصلا توصیه نمى شود.
