نوسانات فشار خون چیست؟

19,534 خواندن این مطلب 4 دقیقه زمان میبرد

پایین بودن فشار خون

معمولاً پایین بودن فشار خون (هیپوتانسیون؛ hypotension) در محدوده ی پایین ترین میزان طبیعی موجب بروز علایم نمی شود ولی چنان چه از این حد نیز کمتر شود در اثر نرسیدن خون کافی به مغز، فرد دچار گیجی می شود و یا ممکن است دچار تاری دید و تهوع شود یا از حال برود. فشار خون پایین، برای خون رسانی و اکسیژن رسانی به بافت ها کافی نیست.

علت پایین بودن فشار خون

کاهش فشار خون ممکن است در اثر کاهش حجم یا کاهش برون ده قلبی ایجاد شود. در بسیاری از موارد علت پایین بودن فشار خون، کم آبی بدن در اثر از دست رفتن مقدار زیاد مایعات یا نمک (سدیم)، به دنبال تعریق شدید، خونریزی یا اسهال شدید است. شوک قلبی، نارسایی قلبی، سکته قلبی و نامنظم بودن قلب (آریتمی) نیز می توانند موجب پایین آمدن فشار خون شوند. گشاد شدن غیر طبیعی رگ های خونی در اثر عفونت یا آلرژی شدید می تواند موجب کاهش فشار خون شود. از انواع شایع علت پایین بودن فشار خون نوع وضعیتی آن (هیپوتانسیون وضعیتی یا ارتوستاتیک؛ postural or orthostatic hypotension) است که در اثر بلند شدن ناگهانی فرد از وضعیت دراز کش یا نشسته ایجاد می شود و با سیاهی رفتن چشم ها و از حال رفتن همراه است. این نوع کاهش فشار خون ممکن است در بیماری های دستگاه عصبی خودکار (نوروپاتی اتونومیک) مانند بیماری های اعصاب رگ های خونی (مانند نوروپاتی دیابتی یا نوروپاتی های اعصاب محیطی) ایجاد شود.

مصرف بعضی از داروها، مانند داروهای ضد فشار خون یا داروهای ضد افسردگی می تواند منجر به پایین آمدن فشار خون و هیپوتانسیون وضعیتی شود.

درمان پایین بودن فشار خون

برای درمان پایین بودن فشار خون ، باید علت را شناسایی و درمان کرد. مثلاً در صورت ابتلا به کم آبی باید علت آن را تشخیص داد و بیمار مبتلا به فشار خون پایین را با استفاده از مایعات خوراکی یا داخل وریدی درمان نمود. در موارد وجود عفونت، آلرژی شدید، نارسایی قلبی یا آریتمی باید به درمان آن ها پرداخت. در صورتی که پایین بودن فشار خون ناشی از مصرف داروی خاصی باشد باید آن را تحت نظر پزشک تغییر داد. توجه به عوامل مکانیکی در درمان پایین بودن فشار خون ، مانند بالاتر قرار دادن سر در هنگام خوابیدن، برخاستن تدریجی از وضعیت درازکش، استفاده از جوراب هایی که بر سیاهرگ های ساق پا فشار وارد می آورند و در بعضی موارد (و تحت نظر پزشک) استفاده از فلودروکورتیزون می توانند موجب درمان پایین بودن فشار خون وضعیتی شوند.

بالا بودن فشار خون

بالابودن فشار خون (پرفشاری خون یا هیپرتانسیون؛ hypertension) یکی از بزرگترین مشکلات بهداشتی کشورهای صنعتی و سایر کشورهای جهان است . بالا بودن فشار خون می تواند منجر به مرگ ناشی از بیماری عروق کرونر قلب ، سکته مغزی، نارسایی قلبی و نارسایی کلیه شود. از آنجا که بالا بودن فشار خون بدون عارضه، با علایمی همراه نیست بسیاری از بیماران از ابتلا به پرفشاری خون بی خبر هستند. فقط ۵۰% از بیماران مبتلا به فشار خون بالا تحت درمان آن قرار دارند و فقط در ۳۰% از این تعداد، فشار خون به طور ایده آل کنترل شده است. بنابر تعریف کنونی، بالا بودن فشار خون سیستمیک در بزرگسالان (افراد بالای ۱۸سال)عبارت است از فشار سیستولیک ۱۴۰ میلی متر جیوه یا بالاتر، یا فشار خون دیاستولیک ۹۰ میلی متر جیوه یا بالاتر. بر طبق این تعریف، حدود ۵۰ میلیون نفر بزرگسال آمریکایی به پرفشاری خون مبتلا هستند.

نکته: برای این که وجود بالا بودن فشار خون در فردی ثابت شود باید لااقل سه بار اندازه گیری فشار خون در ۳ زمان جداگانه انجام شده باشد و نمی توان تنها با یک بار اندازه گیری، فرد را مبتلا به بالا بودن فشار خون دانست.

علت بالا بودن فشار خون

فشار خون طبیعی در کودکان و زنان باردار پایین تر است. میزان بروز بالا بودن فشار خون با افزایش سن بیشتر می شود و بیماری فشار خون بالا در مردان جوان شایعتر از زنان جوان است ولی این اختلال پس از ۵۵ سالگی از بین می رود و بعد از ۷۵ سالگی معکوس می شود. در ۹۰ تا ۹۵ درصد بیماران مبتلا به فشار خون بالا علت خاصی برای افزایش فشار خون پیدا نمی شود. این موارد پرفشاری خون را پرفشاری اولیه یا اساسی می نامند. سابقه خانوادگی پرفشاری اولیه شایع اند و اهمیت عوامل ژنتیکی را مطرح می کنند. عوامل محیطی مانند چاقی، مصرف الکل، کار دایمی در وضعیت نشسته و مصرف نمک زیاد در بالا بودن فشار خون نقش دارند. تقریباً ۵% از بیماران مبتلا به فشار خون بالا، در اثر وجود بیماری دیگر دچار این اختلال می شوند که به این وضعیت، پرفشاری ثانویه گفته می شود. از جمله این بیماری ها می توان بیماری های کلیوی، بیماری های غدد درون ریز (مثل پرکاری یا کم کاری تیروئید، پرکاری پاراتیروئید، فئوکروموسیتوم، سندرم کوشینگ)، مصرف هورمون ها (مثل قرص های خوراکی ضد بارداری)، اختلالات عصبی (مثل تومورهای مغزی، آسیب های نخاعی و مسمومیت سرب)، استرس(ناشی از درد، اضطراب، کاهش قند خون)، سموم و داروها (الکل و داروهای مورد سوءمصرف، داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی، کورتون ها) و بارداری را نام برد که در بالا بودن فشار خون اثرگذارند . بالا بودن فشار خون در زنان باردار –ممکن است به بروز پره اکلامپسی و مسمومیت حاملگی (اکلامپسی) منجر شود که در صورت عدم درمان بالا بودن فشار خون می تواند باعث مرگ بیمار شود.

نکته: پس از ۱۸ سالگی هر ۲ سال یک بار فشار خون خود را اندازه گیری کنید.

بالا بودن فشار خون می تواند موجب آسیب قلب، کلیه، سرخرگ نارسایی مزمن قلب و شبکیه چم شود. برای کنترل فشار خون بالا باید نمک کمتری مصرف نمود. وزن و چربی خون را در حد ایده آل نگه داشت و سیگار را ترک کرد. در صورت عدم کنترل فشار خون بالا با این اقدامات باید داروی ضدفشار خون به وسیله ی پزشک تجویز شود. این داروها از گروه های مختلفی تشکیل می شوند.