کلسترول خوب و بد

1,315 خواندن این مطلب 5 دقیقه زمان میبرد

وجود کلسترولبرای ادامه حیات نقش دارد ولی وجود مقادیر بیش از حد آن در خون خطرناک است. مقادیر بیش از حد کلسترول در رگ های خونی (سرخرگ ها و سیاهرگ ها) که اکسیژن و مواد غذایی را به تمام سلول های بدن انتقال می دهند رسوب می کند.

کلسترول بد

تجمع کلسترول بد و سایر مواد، پلاک آترواسکلروز (تصلب شرایین یا سختی سرخرگ ها) را ایجاد می کند. کلسترول بد (آتروم یا توده) به تدریج رگ ها را تنگ می کند و در نهایت منجر کلسترول بد به انسداد کامل آنها می شود. حمله ی قلبی زمانی روی می دهد که انسدادی بر اثر کلسترول بد در مسیر خون قلب ایجاد شود و سکته ی مغزی هنگامی به وجود می آید که مسیر خون مغز به انسداد پیدا کند. در واقع ذرات کلسترول بد، اکسید و سپس به وسیله ی ماکروفاژها به سلول های کف مانند و پر از چربی تبدیل می شوند. ماکروفاژها (درشت خوارها) هر یک از انواع چندگانه ی فاگوسیت ها (بیگانه خوارها) ی تک هسته ای یافت شده در بافت ها هستند که در سراسر بدن پراکنده اند و بعضی از آن ها درلایه ی داخلی سرخرگ ها مستقرند و ایجاد پلاک تصلب شرایین در جدار سرخرگ صورت می گیرد. (سلول های کف مانند، عوامل رشد سلولی ترشح می کنند و از این طریق موجب تکثیر سلول های عضلانی و فیبروبلاست ها می شوند و مجموعه ی آنها توده ی مزبور، یعنی پلاک تصلب شرایین را می سازد.) پلاک ممکن است پاره شود که در این صورت، بلافاصله پلاکت ها (کوچکترین سلول های خون که در مغز استخوان قرمز ساخته و تعدادی از آنها در طحال ذخیر می شوند و نقش اساسی در انعقاد خون بر عهده دارند) دور هم تجمع می یابند و بعضی مواد شیمیایی را از خود آزاد می کنند که در نهایت به انقباض عروقی، تشکیل لخته و انسداد رگ می انجامند.

همانطور که گفته شد چنانچه میزان کلسترول بد در خون افزایش یابد، کلسترول بد در دیواره رگ های خونی که وظیفه تغذیه قلب و مغز را دارند، رسوب کرده و منجر به تنگ شدن این عروق می شوند. این وضعیت ناشی از کلسترول بد می تواند انعطاف پذیری رگ ها را کم کرده و منجر به انسداد سرخرگ، تصلب شرایین، ایجاد لخته و در نهایت حمله قلبی و یا سکته شود.

کلسترول خوب

در حدود یک چهارم تا یک سوم کلسترول خون از نوع کلسترول خوباست. کلسترول خوب بر خلاف نوع کلسترول بد مانع بروز حمله قلبی است. تا جایی که کاهش یافتن کلسترول خوب در خون (کمتر از ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر) می تواند خطر حمله قلبی را افزایش دهد. کلسترول خوب با پیشگیری از رسوب کلسترول بد، از انسداد رگ ها و خطرات بعدی جلوگیری می کند.

ذرات لیپوپروتئین با چگالی بالا بر عکس لیپوپروتئین با چگالی پایین کلسترول را از بافت ها بر می دارند و به کبد تحویل می دهند و کبد کلسترول را به دیگر ترکیبات مورد نیاز بدن تبدیل می کند و به عبارت دیگر، لیپوپروتئین با چگالی بالا تجمع کلسترول در سرخرگ ها پیشگیری می کند و از این رو آن را کلسترول خوب می نامند.کلسترول خوب حتی کلسترول اضافی را از دیواره ی سرخرگ ها بر می دارد.

افزایش کلسترول خوب

میزان مشخصى ازکلسترول خوب به محافظت از بدن در برابر بیمارى ‏هاى قلبى کمک مى ‏کند.هم چنین کلسترول خوب چربى ‏هاى موجود در بدن را جمع آورى کرده و به طحال منتقل مى ‏کند. هم چنین کارشناسان بر این باورند که کلسترول خوب، کلسترول اضافى که در شریان‏ها رسوب مى ‏کند را از بین مى ‏برد.

بنابراین کمبود کلسترول خوب در بدن ، به افزایش احتمال ابتلا به بیمارى ‏هاى قلبى مى ‏انجامد. در حالى که عوامل بسیارى کاهش کلسترول خوب در بدن را به همراه دارند.

در صورتى که شما نیز به کمبود کلسترول خوب دچار هستید ، بهتر است براى افزایش کلسترول خوب ، به توصیه ‏هاى زیر عمل کنید:

* برای افزایش و جلوگیری از کاهش کلسترول خوب از استعمال دخانیات خوددارى کنید.

* برای افزایش کلسترول خوب به وزن طبیعى خود دست یابید.چربی اضافه بدن خود را کم کنید .

* در بیشتر روزهاى هفته به مدت دست کم نیم تا یک ساعت در روز به فعالیت ‏هاى بدنى بپردازید. برای افزایش کلسترول خوب بیشتر روزهای هفته ورزش کنید .

* برای افزایش کلسترول خوب ،از چربی های ترنس بپرهیزید. به مصرف غذاهای گیاهی و چربی های خوب روی بیاورید .

* در هفته ۸۰۰ تا ۲۲۰۰ کالری اضافه بسوزانید ،این کار به افزایش کلسترول خوب کمک شایانی خواهد کرد .

درباره کلسترول خوب و بد

نکته: افزایش کلسترول تری گلیسرید خون به میزان بیش از ۲۵۰ میلی گرم در دسی لیتر ممکن است موجب بروز تصلب شرایین شود.

در اثر افزایش کلسترول تری گلیسرید سرم، غالباً دو پدیده ی دیگر نیز بروز می کنند: کاهش HDL (کلسترول خوب) و ظهور ذرات ریز و متراکم LDL (کلسترول بد). این ذرات ریز متراکم و سنگین کلسترول به آسانی اکسیده می شوند و مقدمات ایجاد تصلب شرایین را فراهم می آورند.

نکته: هرگاه غلظت کلسترول تری گلیسریدهای خون بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، خطر التهاب حاد لوزالعمده (پانکراتیت حاد) وجود دارد.

در سنین جوانی، سطوح داخلی سرخرگ ها صاف هستند و خون به آزادی از آنها عبور می کند، با افزایش سن، کلسترول، چربی، کلسیم و سایر مواد خون، در دیواره های داخلی سرخرگ هایی که خون را به قلب و مغز می رسانند رسوب می کنند و با شروع رسوب کلسترول و ایجاد سطح خشن، خون در اطراف آن منعقد می شود و لخته به وجود می آورد. بزرگ شدن این لخته، میزان جریان خون را محدود می کند یا به طور کامل منجر به قطع آن می شود. ممکن است لخته از جای خود کنده شود و حین عبور از یک سرخرگ تنگ به طور کامل آن را مسدود کند. بیماری عروق کرونر قلب یا حمله ی قلبی زمانی رخ می دهد که یک یا چند رگ خونی قلب (سرخرگ کرونر) به طور نسبی یا کامل به علت تجمع کلسترول و یا کلسیم و چربی بسته شوند. اکسیژن و مواد غذایی نمی توانند به قسمت های دچار انسداد برسند و در نتیجه، بخش هایی از عضله ی قلب دچار مرگ می شوند و این امر موجب ضعیف تر شدن قلب می شود به نحوی که قلب قادر به پمپ کردن خون سرشار از مواد غذایی به بدن نخواهند بود.

نکته: ممکن است تشکیل پلاک تصلب شرایین در اثر تجمع کلسترول با هیچ علامتی همراه نباشد و حتی دوسوم از سرخرگها مسدود شده باشند، بدون اینکه ناراحتی ای احساس شود.

استرس یا حرکت های بدنی و ورزش ممکن است باعث ایجاد درد یا فشار شوند که آنژین(angina) نام دارد و هنگامی روی می دهد که سرعت جریان خونی که از سرخرگ ها به قلب می رود به علت تجمع کلسترول کاهش یابد و عضله ی قلب نتواند اکسیژن مقدار نیاز خود را به مقدار کافی دریافت کند. به طور طبیعی عبور خون در سرخرگ ها با بالا بردن فشار داخل رگ باعث اتساع آنها می شود. اما اگر سرخرگ ها به علت تجمع کلسترول دچار سختی شده باشند، قادر به اتساع نخواهند بود و فشار خون بیش از حد بالا می رود و این افزایش به علت کلسترول ، بر قلب فشار وارد می کند. گاهی بخشی ضعیفی از یک سرخرگ در اثر افزایش فشار خون به صورت بادکنک به بیرون برآمده می شود که به این اختلال آنوریسم (aneurysm) می گویند. ممکن است آنوریسم بترکد و موجب خونریزی داخلی و مرگ شود.