در این روش تشخیصی عملکرد سیستم هدایتی قلب و آریتمی های قلبی مورد بررسی قرار می گیرد.
گاهاً اختلالات هدایتی قلب به صورت حلمه ای و موقت ایجاد شده و منجر به بروز علایم در بیمار می شود. بنابراین درنوار قلبی (الکتروگرام قلبی) در زمان مراجعه با تاخیر بیمار و رفع آریتمی مشخص نخواهد بود. راهکار استفاده از هولتر ۲۴ساعته می باشد و ممکن است در طی هولتر ۲۴ساعت مشخص شود اما آگر حمله آریتمی نادر بوده و برای بیمار ایجاد نشده باشد در هولتر ۲۴ساعته نیز قابل تشخیص نخواهد بود.
پس اگر آریتمی های قلبی در هنگام مراجعه فرد مبتلا به بیمارستان خاتمه یافته باشد نوار قلب نرمال خواهد بود واگر تعداد حملات آریتمی در فرد کم باشد( مثلا یک بار در ماه)، هولتر ۲۴ساعته نیز کمک زیادی نمی نماید. در موارد فوق جهت بررسی دقیق مسیر هدایتی قلب و یا القاء آریتمی در فرد نیاز به مطالعه الکتروفیزیولوژی می باشد.
یکی دیگر از موارد مهم مورد استفاده، بررسی احتمال مرگ ناگهانی در مبتلایان به برخی اختلالات قلبی از قبیل نارسایی قلب و پس از سکته های وسیع قلبی و برخی بیماری های همراه با آریتمی زا می باشد.
روش انجام مطالعه الکتروفیزیولوژی
در مجموع کم خطر محسوب می شود و با توجه به بیماری فرد و نظر پزشک در صورت لزوم ، ریسک آن برای بیمار قابل قبول می باشد. در کل مثل آنژیوگرافی است با این تفاوت که معمولاً به جای سرخرگ از سیاهرگ استفاده می شود. معمولاً بیمار در روز انجام عمل یا یک روز قبل بستری شده و در صورت مناسب بودن جواب آزمایشات به اتاق کت لب منتقل می شود. ۶ساعت ناشتا بودن کافی است . لازم است که بیمار لیست تمام داروهای مصرفی خود را به پزشک ارائه دهد. گاهاً برخی داروهای مصرفی از قبیل آتنولول، متروپرولول، پروپرانول وراپامیل، دیلتیازم، دیگوکسین و داروهای ضد آریتمی مثل آمیودارون و … منجر به تداخل در بررسی مناسب الکتروفیزیولوژی می شوند و حتماً باید قطع شده باشند.
معمولا نیازی به بیهوشی عمومی نیست و ناحیه کشاله ران به صورت موضعی بی حس می شود. پزشک کاتترهای مخصوص را از طریق سیاهرگهای بزرگ ناحیه کشاله ران( سیاهرگهای فمورال) وارد کرده و باراهنمایی از فلوروسکوپی این کاتترها را به سمت قلب هدایت کرده و در نواحی مورد نظر(دهلیز، بطن، گره دهلیزی- بطنی ویا محل مسیرهای فرعی) قرار می دهد.
اطلاعات کامل از سرعت هدایت، وجود بلوک و عملکرد مناسب مسیرهای هدایتی به دست آمده و وجود آریتمی مورد بررسی قرار می گیرد. در طی این عمل پالس های الکتریکی کوچک به قلب وارد می شود که ممکن است منجر به احساس طپش قلب در فرد شود. در مواردی که بررسی جهت تعیین خطر مرگ ناگهانی انجام می شود ممکن است آریتمی های خطرناک بطنی القا شده و منجر به بیهوشی فرد شود. البته با امکانات موجود در بخش کت لب و پرسنل مجرب به راحتی قابل کنترل می باشد. پس از پایان کار کاتترها از پای بیمار خارج شده و جهت کنترل خونریزی ۵دقیقه فشاردست توسط پرستار بر روی نواحی کشاله ران انجام می شود. کیسه شن برروی پانسمان ها قرارگرفته و بیمار به بخش منتقل می شود. بیمار تا ۶-۴ساعت پس از پایان کار بی حرکت بوده و ریتم قلب کنترل می شود. حرکت پا در طی این مدت با احتمال خونریزی همراه است. روز بعد از عمل بیمار می تواند استحمام کرده و راه برود.
اقدامات بعدی مورد نیاز وابسته به نتیجه مطالعه الکتروفیزیولوژی می باشد:
در صورتی که اختلال هدایتی قابل توجه ویا آریتمی القاپذیر در طی مطالعه دیده نشود معمولاً نیاز به اقدام دیگری نبوده و روز بعد از عمل بیمار قابل ترخیص است.
در صورتی که اختلال هدایتی با اهمیت از قبیل سندرم گره سینوسی بیمار وبلوک دهلیزی- بطنی در حین مطالعه مشاهده شود نیاز به تعبیه پیس میکر بوده و معمولاً این عمل در مدت بستری انجام می شود.
در صورت ایجاد آریتمی های باز چرخشی در حین مطالعه ممکن است عمل ابلیشن ((ablation درهمان زمان جهت درمان آریتمی انجام شود.
در مواردی که آریتمی های خطرناک بطنی در فرد ایجاد شده باشد بیمار کاندید تعبیه دفیبریلاتور ((ICD برای پیشگیری از مرگ ناگهانی میباشد.
در تعداد بسیار کمی از بیماران علیرغم عدم ایجاد آریتمی و یا اختلالات هدایتی توسط مطالعه الکتروفیزیولوژی شک بالینی پزشک به این موارد بالا بوده و ممکن است نیاز به اقدامات دیگر از قبیل وقایع نگار کاشتنی ویا آزمون tilt در مبتلایان به سنکوپ باشد.