فشار خون به معنی فشاری است که خون در هنگام عبور از رگ‌های خونی به دیوارهٔ آن وارد می‌کند. وجود فشار خون در بدن لازم است و بدون آن نمی‌توان زندگی کرد. فشار خون یک اندازهٔ طبیعی دارد و یک اندازهٔ غیرطبیعی. اگر در اندازهٔ طبیعی باشد، فرد زندگی عادی و روزمره خواهد داشت، در غیر این صورت، مشکلاتی برای بدن و دستگاه گردش خون ایجاد می‌شود. چنان‌که فشار خون طبیعی دارید، با اطمینان برنامه‌هایتان را برای زندگی‌ای طولانی و سالم دنبال کنید.
فشار خون با دو عدد اعلام می‌شود. عدد اول فشار خون سیستولیک یا ماکزیمم و عدد دوم فشار خون دیاستولیک یا مینیمم را نشان می‌دهد.
سیستول و دیاستول در دستگاه گردش خون چه مفهومی دارد؟
▪ هنگامی که قلب منقبض می‌شود و خون را وارد دستگاه گردش خون می‌کند، فشاری ایجاد می‌شود. این فشار، که ناشی از انقباض عضلهٔ قلب است، فشار خون سیستولیک نامیده می‌شود. در فاز دیاستول چرخهٔ ضربان قلب، عضلهٔ آن شل می‌شود و خون وریدی به داخل قلب برمی‌گردد، دریچهٔ آئورت بسته می‌شود و دیگر خونی به سیستم شریانی بدن وارد نمی‌شود. در این مرحله، فشار خون نسبت به مرحلهٔ سیستول پایین می‌آید. این فشار خون فشار خون دیاستولیک نام دارد.
سیستول و دیاستول همان ماکزیمم و مینیمم است که برای بیشتر افراد آشناست.
فشار خون سیستولی و دیاستولی
میزانی که بیشتر مورد قبول است حداکثر ۱۴۰ میلیمتر جیوه برای فشار سیستول یا ماکزیمم و ۹۵ میلیمتر جیوه برای فشار خون دیاستولیک یا مینیمم است. فشار سیستولیک نباید بالاتر از ۱۲۰ میلیمتر جیوه و فشار خون دیاستولیک هم نباید بیشتر از ۷۰ میلیمتر جیوه باشد. هر عاملی که باعث شود فشار خون سیستولیک از این میزان بالاتر رود، باعث پرفشاری خون سیستولیک خواهد شد. اضطراب، تصلب شرائین و چاقی از جمله علل پرفشاری خون سیستولیک هستند.
علت بالا بودن فشار خون
با افزایش سن، خاصیت کشسانی یا نرمی دیوارهٔ عروق شریانی از بین می‌رود. هرچه میزان غیرطبیعی شدن دیوارهٔ شریان‌ها بیشتر باشد، نوسان و تغییرات فشار خون بیشتر خواهد بود. روند تصلب شرائین یعنی سخت شدن دیوارهٔ شریان‌ها از اواسط عمر شروع می‌شود و با افزایش سن شدت می‌یابد. به‌طورکلی، هر عاملی که باعث کاهش خاصیت کشسانی عروق شریانی یا نرمی آنها شود، علت بالا بودن فشار خون محسوب می گردد. افزایش سن، وزن و چربی خون، همچنین استرس‌های محیطی از جمله عوامل دخیل در فشار خون بالا شناخته شده‌اند.
ارتباط فشار خون سیستولی و دیاستولی
معمولاً فشار خون دیاستولیک نصف به علاوهٔ یک فشار خون سیستولیک است. مثلاً اگر فشار خون سیستولیک ۱۲۰ میلیمتر جیوه باشد، فشار خون دیاستولیک ۷۰ خواهد بود. در اغلب موارد، با بالا رفتن فشار خون سیستولیک، فشار خون دیاستولیک هم بالا می‌رود؛ اما آنچه باعث تخریب دیوارهٔ عروق می‌شود فشار خون دیاستولیک است. یعنی اگر فشار خون دیاستولیک به‌طور مداوم در حدود ۱۱۰ میلیمتر جیوه باشد، این وضعیت در مقایسه با افزایشِ گاه‌گاه فشار خون سیستولیک تا اندازهٔ ۱۷۰ یا ۱۸۰ میلیمتر جیوه مشکلات جانبی بیشتری ایجاد می‌کند. در بیماران مبتلا به پرفشاری خون مزمن، این ارتباط به‌هم می‌خورد و فشار خون سیستولیک آنها در حدود ۱۴۰ تا ۱۶۰ و فشار خون دیاستولیک در حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیمتر جیوه خواهد بود. این بیماران نیاز به درمان دارند.
اهمیت بالا بودن فشار خون دیاستولیک بالا
فشار خون دیاستولیک یا مینیمم اهمیت بیشتری دارد تا فشار خون سیستولیک یا ماکزیمم. در حقیقت، تخریب عروق و ضایعاتی که ایجاد می‌شود بیشتر ناشی از بالا بودن فشار خون دیاستولیک است. اما اگر فشار خون سیستولیک به‌طور ناگهانی بالا رود و فرد سابقهٔ عارضهٔ عروق مغزی داشته باشد، در این صورت، افزایش فشار خون سیستولیک منجر به پارگی عروق مغزی و به دنبال آن سکتهٔ مغزی می‌شود. این وضعیت معمولاً در افرادی که به‌طور مزمن فشار خون دیاستولیک بالا داشته‌اند و با افزایش ناگهانی فشار خون سیستولیک مواجه می‌شوند رخ می‌دهد.
تاثیرقد و وزن در میزان فشار خون
هرچه فرد بلندقدتر و سنگین‌وزن‌تر باشد و سن بیشتری داشته باشد، به حداکثر فشار خون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک نزدیک‌تر می‌شود. مثلاً، در یک کودک خردسال، فشار خون سیستولیکِ ۸۰ میلیمتر جیوه و فشار خون دیاستولیک ۵۰ میلیمتر جیوه مناسب است، درحالی‌که در یک فرد ۴۰ ساله، فشار خون ایده‌آل ماکزیمم ۱۲۰ تا ۱۳۰ میلیمتر جیوه و فشار خون دیاستولیک یا مینیمم ۶۰ تا ۷۰ میلیمتر جیوه است.
نحوه اندازه‌گیری فشار خون
دستگاه فشار خون شامل ستون یا صفحه مدرج، بازوبند و تلمبه می‌باشد. باید ابتدا بازوبند در بازوی بیمار بسته شود، محل آن نیز بهتر است حدود ۳-۲ سانتیمتر بالاتر از چین آرنج باشد. سپس بازوبند را باید آنقدر باد کرد تا نبض بیمار قطع شود و ۳۰ میلیمتر جیوه بالاتر از آن مقدار باد کردن را ادامه داد. میزان فشار خون در اشخاص بالغ بین 200_ ۱۵۰ میلیمتر جیوه می‌باشد. سپس گوشی را از قسمت زنگوله مانند آن (و نه از قسمت مسطح و پرده‌دار) روی نبض آرنج (در ناحیه جلوی چین آرنج قسمت داخل) قرار می‌دهیم و از فشار دادن آن خودداری می‌کنیم. پس از آن پیچ تلمبه را کمی باز می‌کنیم تا هوای داخل بازوبند بتدریج خالی شود (هر ثانیه ۳ میلیمتر جیوه یا هر ۳ ثانیه ۱۰ میلیمتر جیوه) و با دقت به صدای شنیده شده از گوشی گوش می‌سپاریم جایی که صدای نبض بیمار شروع شده به عنوان فشار سیستولی در نظر گرفته می‌شود. سپس صدای نبض بیمار ادامه می‌یابد تا کاملاً قطع شود یا خیلی ضعیف شود.
لحظه‌ای که قطع صدای نبض رخ می‌دهد نیز فشار خون دیاستولیک را نشان می‌دهد. به عنوان مثال بازوبند را تا فشار ۱۷۰ میلیمتر جیوه باد می‌کنیم. هنگام خالی کردن آن ، در فشار ۱۲۰میلیمتر جیوه ضربان نبض را می‌شنویم و هنگامی که فشار به۷۰ میلیمتر جیوه رسید، صداها کاملاً قطع می‌شود. اصطلاحاً بیان می‌کنیم که فشار خون بیمار ۱۲۰ روی ۷۰ میلیمتر جیوه یا ۱۲روی ۷ است . عدم رعایت مسائل تکنیکی و سالم نبودن دستگاه روی رقم اندازه‌گیری شده تاثیر می‌گذارد.
برای مطالعه ” کنترل فشارخون دیاستولیک بالا ” روی لینک کلیک کنید
