چاقی و بیماری های قلبی

در سال‌های اخیر مردم ایران به شکل فزاینده‌ای دچار اضافه‌وزن و چاقی شده‌اند. در حال حاضر تعداد زیادی از ایرانیان دچار اضافه‌وزن هستند و برخی از آنها چاق محسوب می شوند. تعداد افراد دچار اضافه‌‌وزن و چاقی هم‌چنان در حال افزایش است.
برای تعیین اینکه شما دچار اضافه‌وزن یا چاقی هستید یا خیر از جدول شاخص توده بدنی (BMI)  استفاده نمایید.
الگوی توزیع چربی در بدن بسیار مهم است. عدم تناسب توزیع چربی در بدن، بویژه تجمع آن در ناحیه کمر و شکم با خطر بیشتر ابتلا به مشکلات سلامتی از جمله فشارخون بالا، کلسترول بالای خون، دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی همراه است. تحقیقات نشان می‌دهند که عضلات قلبی افراد دچار اضافه‌وزن یا چاقی، دچار تغییر شده و خون را به شکل غیرموثرتری پمپ می‌نمایند‌، حتی اگر شواهدی از بیماری قلبی وجود نداشته باشد.
مستقل از سایر عوامل، چاقی به شکل خطرناکی خطر ابتلا به بیماری قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهد. چاقی با افزایش سطوح کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسیرید، کاهش سطح کلسترول خوب (HDL) و افزایش احتمال ابتلا به فشارخون‌بالا و دیابت همراه است. همچنین اضافه‌وزن و چاقی سبب آسیب به عضلات و مفاصل شده و خطر برخی انواع سرطان مانند سرطان پستان، پروستات و روده بزرگ را افزایش می‌دهد.
اکثر افراد دچار چاقی، نسبت به مقدار مورد نیاز خود کالری بیشتری مصرف می‌کنند. احتمالاً ترکیب رژیم پرکالری و عدم فعالیت جسمانی منجر به همه‌گیری (اپیدمی) چاقی در ایران شده است.

سایر علل دخیل در ایجاد این مشکل عبارتند از:

•عوامل ژنتیکی و ارثی در بروز چاقی نقش دارند. همچنین چاقی نتیجه رفتار و عادات ناسالم در شیوه زندگی می‌باشد.
•با افزایش سن، سرعت متابولیسم بدن کاهش می‌یابد و در نتیجه سوزاندن کالری در بدن کندتر صورت می‌گیرد، بنابراین جهت حفظ وزن بدن لازم نیست که کالری زیادی مصرف کنید. با افزایش سن، باید نگرانی بیشتری در مورد میزان کالری مصرفی داشته باشید.
•مردان نسبت به زنان درحالت استراحت کالری بیشتری می‌سوزانند، در نتیجه مردان جهت حفظ وزن خود نیاز به کالری بیشتری دارند. پس از یائسگی توانایی زنان جهت سوزاندن کالری کاهش بیشتری می‌یابد.
•غذاهای غنی از کالری و چربی و حاوی مواد مغذی اندک، بعنوان جزیی از عادات غذایی ما شده‌اند.
•ورزش نکردن با چاقی ارتباط نزدیکی دارد. بیشتر افراد هیچگونه فعالیت جسمانی ندارند.
•چاقی‌دوران‌کودکی معمولا در بزرگسالی نیز ادامه می‌یابد. محققین بر این عقیده‌اند که سلول‌های چربی تشکیل شده در دوران کودکی همچنان در بزرگسالی نیز وجود دارند. رژیم‌گرفتن در بزرگسالی بجای کاهش تعداد این سلول‌های چربی، تنها اندازه آنها را کاهش می‌دهد.
•برخی از بیماری‌ها مانند کم‌کاری تیروئید یا افسردگی نیز می‌توانند سبب بروز چاقی شوند، اما این موارد به ندرت رخ می‌دهند.

شاخص توده بدنی

یک روش سودمند برای تخمین میزان چربی بدن، استفاده از فرمولی است که شاخص ‌توده ‌بدنی (BMI) نامیده می‌شودBMI . نسبت وزن به مجذور قد است و شاخصی برای تعیین نسبت چربی در بدن بیشتر افراد می‌باشد. شما می‌توانید BMI  را از طریق تقسیم کردن وزن با واحد کیلوگرم بر مجذور قد با واحد مترمربع محاسبه نمایید.
(برای مثال فرض کنید وزن شما ۷۰ کیلوگرم و قد شما ۱/۸ متر می‌باشد ابتدا ۷۰ را تقسیم بر ۱/۸ می‌نمایید که حاصل ۳۸/۸۹ می‌شود. مجدداً عدد ۳۸/۸۹ را بر ۱/۸ تقسیم می‌نمایید که حاصل ۲۱/۶ می‌شود که این عدد شاخص‌توده‌بدنی  یا BMI شماست(.

BMI

از آنجا که محاسبه کردن با این روش نسبتاً سخت است شما می‌توانید از جدول ساده شاخص توده بدنی با توجه به قد و وزن، شاخص توده بدنی (BMI) را به دست آورید.

براساس رهنمودهای موجود:
BMI -کمتر از ۱۸/۵ کم وزن تلقی می‌شود.
BMI -بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹  طبیعی در نظر گرفته می‌شود و این محدوده‌ای است که در آن کمترین میزان خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی وجود دارد (البته اگر فاقد سایر عوامل خطر ابتلا به بیماری قلبی باشید.)
BMI -بین ۲۵/۰ تا ۳۰/۰  به عنوان اضافه‌وزن در نظرگرفته می‌شود. در این محدوده میزان خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی اندکی افزایش پیدا می‌کند.
BMI -و۳۰/۰ و  بالاتر چاق تلقی می‌گردد و میزان خطر در این محدوده  بالاست.
BMI -یا ۴۰/۰ یا بیشتر چاقی شدید یا بیماری در نظرگرفته می‌شود. سطح خطر در این حالت بسیار بالاست.
توجه داشته باشید که برخی از افراد ممکن است بدلیل بزرگی استخوان‌بندی یا توده عضلات  به اشتباه جزء گروه چاق یا اضافه‌وزن قرار بگیرند.

دور کمر

روش دیگر تخمین چربی بدن، اندازه‌گیری دور کمر می‌باشد. جهت اندازه گیری صحیح دور کمر، باید دور کمر درست در بالای ناف، اندازه گیری شود. دورکمر بیش از ۸۸ سانتی‌متر (۳۵ اینچ) در زنان و بیش از۱۰۲ سانتی‌متر (۴۰ اینچ) در مردان با خطر زیادی همراه است و نشان‌گر چاقی مرکزی می‌باشد.
دور کمر روشی برای تعیین این امر است که آیا بدن تمایل به تجمع چربی درکمر (چاقی سیب شکل) یا در باسن و رانها (چاقی گلابی شکل) دارد. افراد سیب شکل دارای سطوح بالاتر کلسترول بد(LDL) و تری‌گلیسیرید (TG)هستند که منجر به تنگ‌شدن سرخرگ‌ها و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌شوند.

منبع: دکتر قلب