اختلالات ریتم قلب
مقدمه
ـ علایم
ـ انواع
ـ روشهای تشخیصی
ـ درمان
مقدمه
قلب چگونه میتپد ؟
قلب یک سیستم الکتریکی دارد که باعث ایجاد ضربه و پمپاژ خون می‌شود. در حین یک ضربان قلب طبیعی، سیگنال الکتریکی در گروه کوچکی از سلولهای قلبی که به آنها گره سینوسی گفته می‌شود در دهلیز راست قلب آغاز می‌شود.
سپس تحریک الکتریکی در سرتاسر حفرات بالایی قلب (دهلیزها) منتشر می‌شود و به گروه دیگری از سلولهای اختصاصی به نام گره دهلیزی ـ بطنی میرسد. گره دهلیزی ـ بطنی تحریک الکتریکی را بین حفرات بالایی و پایینی قلب انتقال می‌دهد. در نهایت تحریک الکتریکی در سرتاسر بطن سیر میکند.
در حالت طبیعی، قلب به‌صورت منظم و هماهنگ شبیه ساعت کار میکند. افراد بسیاری با نارسایی قلبی ممکن است ضربان قلب نامنظم، خیلی سریع یا خیلی آهسته داشته باشند. این تغییرات ریتم به عنوان آریتمی یا دیس ریتمی شناخته می‌شود. بعضی اوقات این تغییرات خوشخیم هستند، یعنی اشکال در ریتم سبب ایجاد اختلال در کار قلب نمی‌شود.
آریتمیها ممکن است در اثر تغییرات شکل قلب در اثر نارسایی قلبی ایجاد شوند. حملة قلبی در گذشته یا فشار خون طولانی مدت نیز می‌تواند سبب ایجاد آریتمی ميشوند. تحت این شرایط آریتمیها ممکن است خطرناک باشند و تشخیص و درمان مناسب آنها اهمیت بسزایی دارد.
با درمان مناسب و خود مراقبتی، حتی با وجود نارسایی قلبی نیز میتوان یک زندگی فعال و طبیعی را حتی با داشتن اختلال ریتم قلبی تجربه نمود.
علائم اختلال ریتم قلب
بسیاری از اختلالات ریتم قلب جزیی و بدون خطر میباشند. بیمار حتی ممکن است از وجود آنها آگاهی هم نداشته باشد. حتی بیماران با قلب سالم نیز ممکن است در برخی اوقات اختلال ریتم قلبی را داشته باشند. بهرحال درصورتی که فردی مبتلا به نارسایی قلبی باشد، اختلال ریتم قلب می‌تواند جدی باشد و در صورت درمان نشدن سبب تشدید علایم نارسایی قلبی گردد.
- علایم عبارتند از:
ـ احساس کوبش در قفسه سینه
ـ تنگی نفس ناگهانی
ـ سرگیجه
ـ ضعف دورهای
ـ سبکی سر
ـ غش کردن یا کاهش ناگهانی سطح هوشیاری
این علایم ممکن است به دلیل عملکرد نامنظم قلب روی دهند. در صورت تجربه هر کدام از این علایم بیمار باید پزشک خود را در جریان قرار دهد.
انواع اختلالات ریتم قلبی
اشکال متنوعی از اختلالات ریتم قلبی وجود دارد. بطور کلی میتوان آنها را به‌صورت زیر بیان کرد.
ـ ریتم نامنظم
ـ ریتم بسیارتند
ـ ریتم بسیار آهسته
روش های تشخیصی اختلالات ریتم قلبی
۱- التکتروگرام(ECG) – همان نوار قلب که در مورد نحوه‌ی گرفتن آن قبلا توضیح داده شد
۲- هولترمانیتورینگ
هولترمانیتورینگ دستگاه کوچک قابل حمل میباشد که برای ثبت نوار قلب در مدت زمانی طولانی به کار میرود. با این وسیله میتوان مشکلات ریتم قلبی را که در خلال فعالیتهای معمولی روزانه رخ میدهند و در نوار قلب معمولی که در مطب یا بیمارستان گرفته می‌شود مشخص نمی‌شود، پیدا نمود.
برای این کار، الکترودهایی به بدن بیمار و دستگاه هولتر متصل می‌شود. بیمار باید دستگاه را باید برای مدت 24 تا 48 ساعت همراه داشته باشد و تمامی علایم خود را نیز با ذکر ساعت یادداشت نماید. پس از پایان آزمایش، دستگاه برای آنالیز دادهها ارسال می‌شود. علایم نیز با نوار قلب ثبت شده مقایسه می‌شود.
انجام این آزمایش بدون درد است ولی حمل کردن هولتر اگرچه بسیار وزن کمی دارد ممکن است برای فرد آزار دهنده باشد.
۳- تست میز (Tilt table)
این آزمایش شامل پایش نوار قلب و فشار خون درحالتی که بیمار روی یک تخت دراز کشیدهاست، میباشد. در زمان آزمون، تخت به سمت بالا و پایین شیب پیدا میکند. سر فرد بالا قرار دارد پاها نیز روی یک تخته قرار دارند. این تست به پزشک اجازه ارزیابی پاسخ ضربان قلب و فشار خون به تغییرات مکانی را می‌دهد.
در برخی موارد در زمان آزمایش داروهایی نیز ممکن است تجویز شوند.
۴- مطالعات الکتروفیزیولوژی (EPS)
مطالعة الکتروفیزیولوژی عبارت است از ورود سیمهایی از طریق عروق خونی به سمت قلب و ثبت فعالیت الکتریکی قلب. یک پزشک متخصص در اختلالات ریتم قلب که به او الکتروفیزیولوژیست گفته می‌شود، این آزمایش را انجام می‌دهد. این تست در آزمایشگاه مخصوص الکتروفیزیولوژی بیمارستان انجام می‌شود. با این روش تعیین محل دقیق مشکلات ریتم قلبی امکانپذیر میباشد و همچنین پزشک می‌تواند در زمان تست، اثر داروهای مشخصی را بر روی ریتمهای غیرطبیعی ایجاد شده ارزیابی نماید.