کلسترول، ماده ئی است چرب که بیشتر در بدن انسان ساخته می شود. کبد انسان از چربی های اشباع شده ای که در غذاها یافت می شود، آنرا تولید می کند. در غذاها، جز تخم مرغ، جگر و قلوه که مقداری کلسترول در خود دارند، مقدار بسیار کمی کلسترول یافت می شود.
کلسترول نقش بسیار حیاتی در هر یک از سلول های سراسر بدن که بکار مشغول اند، دارد. از طرف دیگر ماده ای است که بدن ما بوسیله ی آن سایر مواد شیمیایی مورد لزوم را می سازد. اگر ما به مقدار زیاد کلسترول در خون خود داشته باشیم، همین مقدار اضافی خطر بیماری های عروق کورونر را برای ما به سوغات می آورد. کلسترول در بدن ما به یک «سیستم نقلیه ویژه» نیازمند است تا سهمیه سلول هایی که به آن نیاز دارند، به آنها برساند. از گردش خون بدن ما بعنوان جاده سیستم خود استفاده می کند و آن را بر روی وسیله نقلیه خود که از پروتئین ها ساخته شده است حمل می کند. در زبان علمی به این ترکیب کلسترول و پروتئین، لیپوپروتئین می گویند.
لیپوپروتئین
دو نوع لیپوپروتئین وجود دارد:
– لیپوپروتئین با غلظت پایین که کلسترول را از کبد به سلول ها می رساند (LDL).
– لیپوپروتئین با غلظت زیاد که کلسترول های اضافی را که مورد نیاز نیست دوباره به کبد بر می گرداند (HDL).
چربی های خون
ممکن است شما اصطلاح لیپیدهای خون (blood lipids) را نیز شنیده باشید. این نامی است که به تمام مواد چربی که در خون یافت می شود داده شده است و شامل HDL و LDL کلسترول و تری گلیسریدها نیز می شود.
اگر شما سطح بالای هر دو ماده یعنی تری گلیسرید و کلسترول خون را داشته باشید، خطر بیشتر از بیماریهای کورونر قلب با خود یدک می کشید. این ریسک بویژه بالاتر می رود اگر سطح HDL کلسترول شما پایین و سطح LDL کلسترول شما بالا باشد. اگر تری گلیسریدها نیز بالا باشد، ریسک بیماری کورونر قلب و سکته مغزی زیادتر می شود.
نقش کلسترول در بیماریهای کورونر قلب
علت بیماریهای کورونر قلب آن است که شریانها یا سرخرگهایی (عروق کورونر) که خون به قلب می رسانند، به سبب انباشته شدن تدریجی مواد چربی که به جدار شاهرگر طی زمان چسبیده است، باریک و باریک تر می شود. به این حالت در زبان پزشکی، «آرتروکلروزیز» می گویند و به آن مواد چرب مزاحم «اَتروما» گفته می شود.
زمانی این اَتروما رشد و توسعه می یابد که LDL کلسترول از نقطه نظر شیمیایی تغییر کرده باشد (فرآیندی که به آن کسیده شدن گویند) و پس از آن این ماده تغییر شکل یافته بوسیله سلولهایی که در دیواره عروق کورونر است به محلی برده شوند که تنگ شدن رگ آغاز شده است. از طرف دیگر HDL کلسترول، کلسترول ها را از خون در گردش بر می دارد و سر و کله اش پیدا می شود تا در برابر بیماریهای کورونر بایستد و آنرا حمایت کند. در این جاست که نسبت HDL به LDL در بدن شما مهم است. هدف آن است که سطح LDL پایین و سطح HDL بالا باشد.
سطح LDL کلسترول در خون بدن انسان، به نسبت روغن های اشباع شده ای که ما مصرف می کنیم تمایل به بالا رفتن و سطح HDL تمایل به پایین افتادن دارد. از طرف دیگر روغن و چربی های اشباع نشده تأثیرات بسیار خوبی بر بدن دارند، زیرا این چربی ها سطح LDL را پایین می آورند. به عنوان یک رژیم غذایی سالم، مهم آنست که ما به جای خوردن روغن های اشباع شده، از روغن های اشباع نشده استفاده کنیم و جمع کل چربی مصرفی خودمان را نیز تقلیل دهیم.